ایمنی در کارگاه جوشکاری
جوشکاری یکی از فعالیت‌های صنعتی می‌باشد که با ریسک و خطر بسیار بالایی همراه است. در دنیا هر ساله افراد زیادی در معرض آسیب‌های ناشی از این فعالیت قرار می‌گیرند و در برخی از موارد صدمات جبران ناپذیری حاصل می‌شود.
گاهی اوقات خسارات به قدری زیاد می‌باشد که از ادامه کار جلوگیری می‌شود و تا مدت‌ها ممکن است فعالیت صنعتی متوقف شود. از همین رو توجه به ایمنی در جوشکاری از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می‌باشد.
با توجه به همه موارد گفته شده اصول ایمنی در کارگاه جوشکاری وجود دارد که با رعایت آنها می‌توان بدون هیچگونه خطری، به ادامه فعالیت پرداخت.
در این مقاله سعی داریم تا شما را با ایمنی در کارگاه جوشکاری و نحوه اجرای آن آشنا سازیم.
جوشکاری
جوشکاری یک فرآیند صنعتی مهم و پرکاربرد می‌باشد که اجزای مختلف را در شرایط خاص به هم متصل می‌کند.
در این فرآیند ممکن است از فشار، حرارت، مواد شیمیایی و یا جریان الکتریکی استفاده گردد تا اتصال بهتر و محکم‌تری انجام گیرد. در ساختمان سازی، خودرو سازی، لوله کشی، صنایع فلزی، هوا و فضا و بسیاری از مشاغل دیگر از جوشکاری استفاده می‌شود.
جوشکاری با استفاده از ابزارهای خاص و ماشین‌آلات مخصوص انجام می‌گیرد که هر کدام شرایط مختص به خود را دارند. از مزایای جوشکاری می‌توان به ایجاد اتصال قوی و محکم میان قطعات و اجزا، کارایی و سرعت عمل بالا در انجام کار، اتصال اجزا در شکل‌ها و ابعاد مختلف و… اشاره کرد.
جوشکاری‌های بسیار مختلفی وجود دارد که در دو گروه ذوبی و غیر ذوبی دسته بندی می‌شوند. برای هر کدام از آنها نیاز به حفظ اصول و ایمنی خاصی است که باید به دقت آنها را رعایت نمود.
رایج‌ترین خطرات در جوشکاری
برای حفظ ایمنی در کارگاه جوشکاری دانستن خطرات در جوشکاری بسیار اهمیت دارد. اولین مورد خطر قرارگیری در معرض دود و گاز حاصل از جوشکاری است، قرار گرفتن در معرض این عوامل سلامت جوشکار را به خطر می‌اندازد. مشکلات تنفسی، پوستی، سرطان، اختلال رفتاری و گفتاری از جمله مشکلاتی است که در بین جوشکاران بسیار مشهود می‌باشد.
برای حل این مشکل باید از ماسک‌ها و دستکش‌های مخصوص استفاده کرده و در محیط کارگاه تهویه مناسبی را به وجود آورید. آسیب‌های فیزیکی از دیگر عواملی است که سبب سوختگی، قطع عضو، مشکلات بینایی و… می‌شود که نتیجه کار با اینورتر جوشکاری می‌باشد. تجهیزات محافظ یا PPE از آسیب‌های جسمی به شکل قابل توجهی جلوگیری می‌کنند. با استفاده از کلاه و عینک‌های جوشکاری می‌توانید خود را از سوختگی، جرقه الکتریکی و نورهای شدید حفظ کنید. لباس‌های مقاوم در برابر گرما و الکتریسیته نیز کمک زیادی در جهت تامین ایمنی می‌کنند.
محافظ گوش نیز شما را در برابر آلودگی‌های صوتی که ممکن است سبب ایجاد مشکلات و مخاطرات کند حفظ خواهد کرد. برق گرفتگی و یا شوک الکتریکی از جمله خطرات بسیار رایج در جوشکاری است که بیشترین میزان آسیب دیدگی به این دلیل را به همراه دارد. تخلیه ناگهانی انرژی الکتریکی در برخی از موارد منجر به مرگ افراد خواهد شد، بنابراین اهمیت ایمنی از این جهت بسیار بالا است.
در صورت رویت مشکل در اینورتر جوشکاری باید سریعا با تعمیرکار متخصص تماس بگیرید و قسمت فلزی نگهدارنده الکترود را با پارچه خیس لمس نکنید. انفجار و آتش سوزی در کارگاه جوشکاری یکی دیگر از خطرات احتمالی است. برای جلوگیری از آتش سوزی تا 30 دقیقه پس از اتمام کار در محل بمانید و یک کپسول آتش نشانی همیشه در محوطه کارگاه داشته باشید.
لوازم حفاظتی مورد نیاز جوشکاران چیست؟
آسیب دیدگی‌های زیادی وجود دارد که ممکن است بسیاری از جوشکاران را در معرض خطر قرار دهد. از جمله این آسیب‌ها می‌توان به سوختگی، برق گرفتگی، آسیب‌های چشمی، استنشاق گازهای مضر و… اشاره کرد.
استفاده صحیح و اصولی از لوازم ایمنی در کارگاه جوشکاری سبب کاهش چشمگیر این خطرات خواهد شد. کلاه ایمنی جوشکاری، عینک ایمنی، دستکش ایمنی، لباس ایمنی، کفش ایمنی، پیش بند و آستین، ماسک مخصوص جوشکاری، روکش‌های کفش و… از جمله وسایل کاربردی و ایمنی در جوشکاری است.
- کلاه ایمنی: بزرگترین دلایل استفاده از کلاه ایمنی محافظت از پوست صورت، گردن و سر در برابر جرقه‌های حاصل از جوشکاری است. تابش پرتوی قوسی که در جوشکاری به وفور است به پوست و بینایی آسیب‌های جبران ناپذیری خواهد زد که کلاه ایمنی جوشکاری، مانع از این تابش خواهد شد.
- عینک ایمنی: در زیر کلاه‌های جوشکاری باید از عینک‌هایی مطابق با استانداردهای ایمنی استفاده کنید.
- دستکش ایمنی: بیشترین عضوی که لمس و ارتباط زیادی با جوشکاری دارد دستان شما می‌باشد. قرار گرفتن در مجاورت گرما، تابش شدید و قوس ممکن است سبب بروز سوختگی‌های زیادی شود. دستکش ایمنی با داشتن لایه‌های عایق، در برابر اشعه‌ها و گرمای زیاد مقاومت، انعطاف و دوام بسیار خوبی از خود نشان می‌دهد.
- لباس ایمنی و پیش بند و آستین: از لباس‌های مختلفی نظیر کت‌ها و ژاکت‌های پنبه‌ای و یا چرمی در جوشکاری استفاده می‌شود. پیش بند و آستین نیز از سینه، پاها و دستان در حین جوشکاری محافظت خوبی خواهد کرد.
- کفش ایمنی و روکش کفش: چکمه یا کفش‌های ایمنی از پاهای افراد در برابر اجسام سنگین و یا جرقه محافظت خواهد کرد. به غیر از کفش از روکش‌های کفش یا اسپات نیز برای مراقبت از پاها استفاده می‌شود.
نکات و اصول ایمنی در کارگاه جوشکاری
ایمنی در کارگاه جوشکاری با رعایت نکات اساسی و کلیدی قابل اجرا است. از جمله این نکات می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- استفاده از تجهیزات مراقبتی و ایمنی توسط جوشکار
- عدم تماس بدن با هادی‌های الکتریکی در محیط کارگاه
- محافظت کلیه قسمت‌های الکتریکی دستگاه‌ها از تماس تصادفی
- جریان مورد استفاده دستگاه‌ها بر طبق استاندارد ایمنی و متناسب با نوع کار
- اطمینان از کلیه اتصالات و تجهیزات قبل از شروع به کار
- استفاده از کابل جوشکاری جهت تکمیل مدار در جوشکاری
- اجرای تمهیدات لازم برای قرار دادن چندین دستگاه جوش یا برش در کنار یکدیگر
- پیشگیری از آتش سوزی و برق گرفتگی با استفاده از آموزش‌های لازم به کارکنان
- پیش از جا به جایی دستگاه‌ها نسبت به قطع منبع الکتریکی آنها اقدام کنید
- در هنگام تعویض الکترودها نکات ایمنی را رعایت کنید
- پیچش کابل‌های جوشکاری در اطراف بدن ممنوع است
- وضعیت ایستایی دستگاه‌ها کاملا ثبات داشته باشد و حرکت تصادفی یا اتفاقی نداشته باشد
- همه دستگاه‌ها و تجهیزات در حین نصب ایمن گردیده باشند
- انجام عملیات جوشکاری خطری برای سایرین نداشته باشد
- استفاده از پوشش‌های نسوز جهت جلوگیری از ریزش مواد مذاب و سرباره
- ایجاد تهویه مناسب در محیط کار
- بازرسی کارگاه پس از پایان کار جهت جلوگیری از جرقه، سرباره و شعله
- تحویل تجهیزات محافظتی به انبار پس از پایان کار
- عدم تماس مواد قابل انفجار و اشتعال با کلیه تجهیزات و دستگاه‌ها
- عدم استفاده گاز اکسیژن به جای هوای فشرده
- استفاده از فندک مخصوص جهت روشن کردن دستگاه‌ها
- استاندارد بودن شیلنگ و کلیه اتصالات
- عدم استفاده از سیلندرهای پوسیده
- سیلندرهای گاز به صورت ایستاده باشند و از افتادن آنها جلوگیری شود
- عدم استفاده از قطعات مسی در هنگام جوشگاری و یا برشکاری با گاز استیلن
ایمنی فضای جوشکاری
ایمنی در کارگاه جوشکاری یکی از بزرگترین اقدامات ضروری برای جلوگیری از ضرر های مالی و جانی می‌باشد. فضای کاری و یا کارگاه باید عاری از هرگونه مواد قابل اشتعال باشد، قرار دادن مواد قابل اشتعال در کنار دستگاه‌ها این احتمال را بیشتر خواهد کرد. کابل‌های دستگاه‌ها باید عایق‌های بسیار مناسبی داشته باشند تا از ایجاد جرقه و حریق جلوگیری شود.
در فضای کارگاه جوشکاری از کابل‌های معیوب استفاده نشود و آنها را به روغن و یا گریس آلوده نکنید. جنس کابل‌ها باید به نحوی انتخاب شوند که مناسب با شرایط کار باشند. کابل‌های مقاوم و ضخیم برای برخورد با لبه‌های تیز یا رفتن به زیر چرخ‌های ماشین آلات مناسب تر هستند. زمانی که طول کابل زیاد باشد از گره خوردن آنها جلوگیری شود. کلیدهای تبدیل را همیشه تمیز نگه دارید تا از ایجاد جرقه در آنها جلوگیری شود. نکته قابل ذکر این است که نباید این کلیدها را با استفاده از مواد اشتعال زا نظیر بنزین تمیز کنید.
نصب ماشین‌های جوشکاری را به افراد متخصص و خبره در این حوزه بسپارید. برای تعمیرات مربوط به دستگاه‌ها جریان برق را به صورت کامل قطع کنید. در کارگاه‌های جوشکاری با داشتن پریزهای زیاد از سیم کشی‌های متعدد جلوگیری کنید. سیستم تهویه هوای کارگاه به نحوی باشد که بتواند دود ماشین آلات و تجهیزات را به خوبی خارج کند.
محل نگهداری دستگاه‌ها در محیط‌های خشک و تمیز باشد تا از حوادث در حین کار جلوگیری به عمل آید. در هنگام عدم استفاده موقت از دستگاه، کلید اصلی دستگاه قطع شود. دستگاه‌هایی که در فضای آزاد قرار دارند در برابر باد، باران، سرما و گرما محافظت شوند. آموزش‌های لازم را به کارکنان مشغول در کارگاه بدهید.
پیشنهاد می‌شود مقاله‌ی ایمنی در کارگاه‌ها را نیز برای یادگیری بهتر اصول ایمنی در کارگاه جوشکاری مطالعه کنید.
ایمنی در کارگاه جوشکاری: محافظت از برق گرفتگی در جوشکاری
به دلیل استفاده از نیروی الکتریکی در همه مراحل جوشکاری، افراد همواره در معرض خطر برق گرفتگی قرار دارند. با رعایت نکاتی می‌توان از برق گرفتگی و سایر احتمالات و خطرات جلوگیری کرد. در هنگام کار با دستگاه‌ها و تجهیزات زمین باید کاملا خشک باشد، در صورت وجود رطوبت باید از لاستیک، چوب و سایر پوکه‌های خشک استفاده نمود.
در فصول گرم احتمال وجود عرق بر روی بدن بیشتر است، بنابراین احتمال برق گرفتگی نیز افزایش پیدا می‌کند. برای جلوگیری از این اتفاق بدن خود را مرتب خشک کنید و از وسایل خنک کننده در محیط خود استفاده کنید. جهت پیشگیری از برق گرفتگی ولتاژ برق نباید بیشتر از 12 ولت در محیط‌های مرطوب و 36 ولت در محیط‌های خشک باشد.
جهت جلوگیری از عبور جریان برق از بدن کارکنان و جوشکارها از گیره‌ها و الکترودهای عایق دار استفاده شود. از قرار دادن الکترودها در آب سرد خودداری شود، در صورت لزوم آنها را تعویض کرده و یا برای خنک کردن آنها از وسایل خنک کننده استفاده شود.
جلوگیری از آتش سوزی در کارگاه‌ها
جلوگیری از ایجاد حریق یکی دیگر از راه‌های حفظ ایمنی در کارگاه جوشکاری می‌باشد. پیش از انجام هرگونه فرآیند، باید ابتدا تمام محیط کارگاه چک گردد و مواد اشتعال زا جمع آوری گردد. اگر در فضای کارگاه مخازن و یا لوله‌هایی حاوی مواد آتش زا وجود داشت پیش از انجام کار آنها را خالی کرده و با آب پر کنید.
کف پوش‌های چوبی باید به وسیله ورقه‌های فلزی که غیر قابل اشتعال هستند، پوشانده شوند. کف پوش‌های چوبی در صورت قرار گرفتن در معرض مواد مذاب ممکن است باعث حریق و آتش سوزی شوند.
در صورت استفاده از کابل جوش سیار، خطرات احتمالی در هر محل به خوبی پیش بینی و رفع گردد. در کارگاه از فردی به عنوان آتش خاموش کن استفاده کرده و آموزش‌های لازم را به وی تعلیم دهید. این فرد باید پس از پایان کار تا یک ساعت بعد محل را مورد بازدید قرار دهد.
ایمنی ماشین‌های جوشکاری
برای ایجاد ایمنی در کارگاه جوشکاری باید به ایمنی ماشین آلات و تجهیزات نیز توجه ویژه داشته باشید. از قرار دادن آنها در مجاورت گرد و غبار و گازهای قابل اشتعال جلوگیری شود. استفاده از ماشین جوش‌های آسیب دیده و ناقص باعث ایجاد آسیب‌های جبران ناپذیری خواهد شد.
در صورت مشاهده هر گونه عیب و نقص سریعا تعمیرکار متخصص و زبده را مطلع کنید. بدنه دستگاه‌ها باید اتصال به زمین داشته باشد و در فضاها و کارگاه‌های جوشکاری بسته، تهویه مناسب در نظر بگیرند. دود ناشی از ماشین جوش و یا موتور دیزلی ممکن است سبب خفگی افراد شود.
برخی از ترانسفورماتورها با مایع خنک می‌شوند که نباید اشتعال زا باشد. قسمت‌های عایق نشده ترانسفورماتورها را با استفاده از ورقه‌های فولادی با ضخامت‌های مناسب بپوشانید. در صورت جا به جایی دستگاه‌ها در همه جای کارگاه پریز تعبیه گردیده باشد تا از سیم کشی استفاده نشود.
فراموش نشود یکی از اصول دیگر ایمنی در کارگاه جوشکاری، خرید وسایل مناسب جوشکاری استاندارد است!
نتیجه گیری
برای حفظ ایمنی کارگاه جوشکاری باید نکات متعددی رعایت شود. استفاده از تجهیزات ایمنی توسط جوشکار یکی از مهمترین نکاتی است که رعایت آن بسیار ضروری است. محیط کارگاه نیز باید کاملا ایمن باشد و مطابق با نوع کار از تجهیزات و دستگاه‌های مختلف استفاده شود.
دستگاه‌های مورد استفاده باید به صورت کاملا سالم و بدون عیب و نقص باشند. در صورت رویت هر گونه مشکل باید از کارشناسان و متخصصان جهت رفع آن کمک گرفت.
استفاده از کپسول آتش نشانی و فردی که دوره‌ها و مهارت‌های لازم درباره اطفای حریق را گذرانده باشد بسیار ضروری می‌باشد. از مواد قابل اشتعال و انفجار در محیط‌های جوشکاری به هیچ وجه استفاده نشود.
برای ارزیابی ریسک در حیطه‌ی HSE و حفظ ایمنی کارگاه جوشکاری خود با ما تماس بگیرید.
