مقدمه
هر یک از مدیران کسب و کارهای مختلف در هر حوزه و صنفی می‌بایست به مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی توجه ویژه‌ای داشته باشند. چرا که بدون توجه به خطرات احتمالی در هر سازمان و کارخانه یا اداره‌ای، خیلی نمی‌توان به آینده آن‌ها خوش‌بین بود. چون دیری نمی‌پاید که با خطرات و آسیب‌هایی مواجه می‌شوند که می‌توانستند با مدیریت ریسک، از بروز آن‌ها جلو‌گیری کنند. با توجه به اهمیت این موضوع در ادامه بیشتر در مورد آن بحث به میان می‌آید. پس برای بهره‌وری بیشتر در کسب و کار خود، ما را تا پایان همراهی کنید.
تعریف خطرات بهداشت و ایمنی
مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی در هر سازمانی از اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشد. اما پیش از هر مسئله دیگری، می‌بایست به ارائه تعریفی شفاف و دقیق در مورد خطرات بهداشت و ایمنی پرداخته شود. منظور از مدیریت، شناخت لازم نسبت به شناسایی، ارزیابی و کنترل خطرات و در عین حال بکار‌گیری اصول مدیریت ایمنی در هر سازمانی است. به گونه‌ای که در نهایت با یک مدیریت درست و حساب‌شده، می‌توان خطرات مالی و جانی و از دست‌دادن سلامت کارکنان یک شرکت را به حداقل رساند.
بنابراین به طور کلی هر گونه فعالیت یا رویکردی که در راستای پیشگیری از خطرات بالقوه و شناخت نسبت به عوامل خطر‌آفرین در محیط کار صورت می‌گیرد؛ به معنای مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی است. شناخت، ارزیابی، کنترل، پایش و باز‌بینی هر یک از این خطرات در وهله نخست، بر عهده مدیران ارشد می‌باشد. آن‌ها با آموزش‌های خود، می‌توانند به کارکنان خویش، تمامی این راهکار‌ها را آموزش دهند.
فرآیند مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی
مهم‌تر از بحث مدیریت ریسک در سیستم مدیریت HSE، فرآیند مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی است. منظور از فرآیند مدیریت این است که یک مدیر، می‌بایست در وهله نخست بداند که در محیط کاری مربوط به حیطه کاری خود، چه ساز و کاری را باید رعایت کند.
با در نظر گرفتن نکات قابل توجه، می‌توان به شناخت ریسک‌ها و مدیریت آن‌ها پرداخت. به عنوان مثال: اگر در یک محیط آزمایشگاهی مشغول به کار هستید؛ می‌بایست با هر دستگاهی آشنا بوده و نحوه کار با آن‌ها را بدانید. باید دانست که هر موادی را نمی‌توان در هر ظرفی ریخت و آن را در هر دستگاهی گذاشت. مکان قرار‌گیری هر دستگاهی مهم است. دمای آزمایشگاه نیز از اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشد.
به طور کلی در فرآیند مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، بایستی این شرایط را مد‌نظر قرار داد. این فرآیند از آن جهت اهمیت دارد که می‌تواند از بروز آسیب‌های آتی جلو‌گیری نماید.
شناسایی خطرات
هر مدیری به جهت مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، با شناختی که نسبت به فرآیند مدیریت دارد؛ می‌بایست با خطرات آن هم آشنا باشد. مدیر ارشد هر ارگانی می‌بایست با شناسایی خطرات در حیطه کاری خود، از بروز خطرات احتمالی جلو‌گیری نماید.
وی در گام نخست بایستی این خطرات را به کارکنان شرکت خود گوشزد نماید. حتی بهتر است هر سال خطرات احتمالی را به کارکنان خود، آموزش دهد و همیشه به‌روز باشد.
مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، می‌تواند در هر یک از حوزه‌های زیر باشد:
- خطرات فیزیکی شامل: آتش‌سوزی، لغزش، رانندگی در محل کار، کار در ارتفاع و…
- خطرات بهداشتی شامل: آلودگی صوتی، گرد و غبار، استرس و…
- خطرات شیمیایی شامل: آفت‌کش‌ها، کار با مواد شیمیایی و…
- خطرات بیولوژیکی شامل: انواع ویروس‌ها، باکتری‌ها و…
- خطرات انسانی شامل: خشونت عوامل انسانی، مشکلات روانی، آزار و اذیت و…
با شناسایی این خطرات، می‌توان بهره‌وری بهتری داشت.
ارزیابی خطرات
در سیستم مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی باید استاندارد‌هایی لحاظ شود تا مدیریت به شکل بهینه‌ای پیش رود. وقتی یک مدیر، خطرات احتمالی کسب و کار خود را می‌شناسد؛ آن‌ها را مورد ارزیابی و سنجش قرار میدهد. به این ترتیب که یافته‌های خود را مورد بررسی قرار میدهد تا در نهایت بتواند برای هر کدام از آن‌ها راهکار‌هایی را بکار گیرد.
با مد‌نظر قرار دادن این راهکار‌ها می‌تواند نتایج بهینه‌تری را در محیط کاری خویش، به دست آورد. بنابراین هر مدیری که بخواهد در زمینه مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، بهتر عمل کند؛ بایستی طی جلسات متعدد، به ارزیابی و سنجش این خطرات بپردازد. بدین ترتیب برای خطرات احتمالی، راهکار‌هایی در نظر می‌گیرد تا از بروز آن‌ها پیشگیری نماید.
ارزیابی خطرات در سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت بسیار ضروری است. این ارزیابی‌ها بایستی بسیار اصولی و حساب‌شده انجام شود تا بتوان خطرات و آسیب‌های احتمالی را به حداقل ممکن رساند.
کنترل خطرات
سیستم مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی بایستی کامل و جامع و به دور از هر گونه سهل‌انگاری و بی‌توجهی باشد. پس از شناسایی خطرات و ارزیابی آن‌ها باید به فکر کنترل و پیشگیری از آن‌ها بود.
در هر ارگانی، تیم‌های ارزیابی وجود دارند که با نظرات مهندسی‌شده خود ضمن صرفه‌جویی در هزینه‌ها، با کمترین امکانات، بیشترین بهره‌وری را به وجود می‌آورند. چون میزان ریسک و خطرات احتمالی به شدت پایین می‌آید.
همین موضوع در نهایت به سود‌آوری آن شرکت کمک می‌کند. برای برآورد خطرات و بررسی کنترل آن‌ها بایستی هر گونه ریسک ریز و درشتی را مورد توجه قرار داد. با پیش‌بینی و مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی و یافتن راه‌حل برای جبران آن‌ها، می‌توان جلوی ضرر و زیان آن را گرفت.
واحد کنترل و مراقبت در هر شرکت و سازمانی، مسئول جلو‌گیری از خطرات احتمالی و مدیریت ریسک آن شرکت به حساب می‌آید. چنین شرکت‌هایی با افق دید گسترده، آینده بهتری خواهند داشت.
پایش و باز‌بینی
وظیفه خطیر مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، مسئله‌ای نیست که تنها در یک بازه زمانی خاص صورت گیرد. چون سیستم مدیریت ایمنی، فرآیندی مستمر است. یعنی در فواصل زمانی مختلف و در طول سال مدام نیاز به بروز‌رسانی دارد.
تمامی مدیران ارشد در هر سازمانی، بهتر است جوانب مختلف ریسک و خطرات احتمالی را شناسایی نمایند.
سپس با بررسی، سنجش و ارزیابی آن‌ها، راهکار‌هایی برای مدیریت ریسک بیابیند تا به رفع موانع و چالش‌های مختلف بپردازند. این باز‌بینی‌ها و پایش‌های مستمر اگر به صورت دقیق و منظم انجام شوند؛ در مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، نتایج موثری به دنبال خواهند داشت.
چون مدیریت ریسک با این روش سیستماتیک، می‌تواند در بهبود روند بهداشت و امنیت و کاهش و کنترل خطرات بسیار ضروری باشد.
بنابراین در این فضای رقابتی می‌بایست همیشه به‌روز بود و با چالش‌ها و خطرات جدید به طور جد مقابله کرد و پایش و باز‌بینی خطرات را جدی گرفت.
مزایای مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی
مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی می‌تواند دربردارنده مزایای بسیار زیادی باشد. از جمله:
- صرفه‌جویی در هزینه‌ها
- بهره‌وری در منابع
- استفاده بهینه از مواد اولیه تولید هر محصول
- جلو‌گیری از ضرر و زیان‌های احتمالی در شرکت
- سود‌آوری بیشتر در بازه زمانی کمتر
- اعتماد‌سازی مشتری با توجه به تولید محصولات با‌کیفیت
- کاهش شدید ریسک و خطرات مالی و جانی در شرکت
- کاهش میزان استرس کارکنان با شناسایی خطرات
- حفظ سلامت کارکنان
- توجه به بهداشت و محیط‌زیست
- افزایش ضریب ایمنی و اطمینان‌سازی کارکنان در حین کار در تمامی بخش‌ها
- جلو‌گیری از انواع آلودگی‌ها با رعایت بهداشت
- استفاده درست از هر محصول
- تصمیمات مهندسی‌شده به دور از خطرات بهداشت و ایمنی
و…
به همین دلیل بایستی مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی را در هر ارگانی مورد توجه قرار داد. چون می¬تواند سکوی پرتاب شما باشد و بتوانید گوی سبقت از رقبای خود بربایید.
روش‌های اجرایی مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی
یکی از مهمترین مسائل در زمینه مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، روش‌های اجرایی آن است. یعنی پس از شناسایی و سنجش و ارزیابی خطرات، می‌بایست با روش‌های مختلف این خطرات را کنترل کرد و از بروز آن‌ها جلو‌گیری نمود.
هر مدیری می‌تواند در این راستا استراتژی‌های خود را داشته باشد. چون ایده‌ها و استراتژی‌های هر فردی متفاوت است؛ بنابراین می‌توان از روش‌های اجرایی مختلفی هم بهره جست.
چگونگی اجرای این روش-های مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی از اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشد. به همین جهت هر یک از مدیران ارشد در سازمان‌ها و مراکز مختلف، می‌بایست تا پیش از هر مسئله دیگری، با این روش‌ها آشنایی داشته باشند. شناخت آن‌ها نسبت به این روش‌ها سبب می‌گردد تا بتوانند بیشترین بهره‌وری را در شرکت خود داشته باشند.
در ادامه در همین راستا با برخی از همین روش‌های اجرایی آشنا خواهیم شد.
روش بر اساس استانداردها
شاید متداول‌ترین روش‌های اجرایی مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، روش‌های مبتنی بر استانداردها یا اصول ارگونومی باشند. چون در اداره ممیزی به جهت استاندارد‌سازی روش‌ها و ایده‌ها در هر شرکت و سازمانی، فاکتور‌هایی را مد‌نظر گرفته‌اند. هر شرکتی برای به دست آوردن ایزو طبق استاندارد‌های بین‌المللی، ملزم به رعایت آن‌هاست. چون همین برچسب ایزو برای آن شرکت‌ها می‌تواند کیفیت را به مشتری تضمین دهد.
بنابراین در سیستم مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، سعی بر رعایت حداکثری این استانداردها می‌شود. چون کاملا بدیهی و منطقی است که هر چقدر به استانداردها و اصول ارگونومی توجه شود؛ ایمنی و بهداشت در آن مرکز رعایت می‌شود. در نتیجه مشتری را هم به آن محصول خاص بیشتر ترغیب می‌کند.
مدیران ارشد برای رعایت‌سازی این استانداردها، بایستی با جدید‌ترین مسائل روز دنیا آشنا باشند و آن‌ها را به کارکنان خود گوشزد نمایند.
روش بر اساس برنامه‌های محلی
افزون بر رعایت استانداردها در راستای مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، هر مدیری می‌تواند از سایر روش‌ها نیز استفاده نمایند. روش‌هایی مبتنی بر برنامه‌های محلی نیز از جمله شیوه‌های دیگر مدیریت ریسک به شمار می‌آیند. چرا که شرایط اقلیمی حاکم بر هر منطقه‌ای نیز در مدیریت ریسک شرکت‌های آن مناطق موثر است. از طرفی دیگر ممکن است هر مدیری با توجه به شرایط موجود و طبق برنامه‌های محلی اقدام به تصمیم‌گیری نماید. تصمیم‌هایی که می‌توانند خطرات احتمالی موجود در هر ارگانی را با یک روند نزولی رو به کاهش مواجه سازند.
هر چقدر یک مدیر، مدبر باشد و در کار و حرفه خود، خبره باشد؛ می‌تواند با مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، ضمن برقراری امنیت و رعایت بهداشت، از خطرات ناشی از آن به دور باشد. کارکنان این ادارات نیز با خیالی آسوده¬خاطر می¬توانند به کار و فعالیت خویش، مشغول شوند.
روش بر اساس فرایند ایمنی
یکی از مسائل با‌اهمیت در زمینه مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، فرایند ایمنی است که عدم توجه به آن، بسیار خطر‌آفرین است. ضرر‌هایی که ممکن است ریشه هر اداره‌ای را بخشکاند و آن‌ها را به ورطه باز‌نشستگی بکشاند. چون بحث امنیت از مباحث مهمی است که می‌بایست حتما به آن توجه داشت. در غیر این صورت با توجه به افزایش استرس در حین کار، کمتر کسی حاضر است جان خود را به خطر بیندازد. حتی در سخت‌ترین شغل‌ها هم می‌توان با رعایت کردن نکات ارگونومی و ایمنی، حافظ جان و مال خود و اطرافیان بود.
به همین جهت برخی از مدیران ارشد شرکت‌های مختلف سعی دارند تا وظیفه مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی خود را مبتنی بر فرایند ایمنی و با رعایت نکات بهداشتی پیش ببرند. برای این منظور می‌بایست خطرات را شناسایی کرده و راهکار مواجه با آن‌ها را نیز دانست تا بتوان ضریب ایمنی را تا حد بالایی نگه داشت.
روش بر اساس تکنولوژی نوین
امروزه با توجه به رشد فزاینده تکنولوژی، برای مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، می‌توان از روش‌های جدیدی بهره جست. استفاده از هوش مصنوعی به عنوان یک روش بهینه و کاملا جدید، می‌تواند برای هر کسب و کاری، نتایج موثر و مثبتی در پی داشته باشد.
به همین جهت به جای تحقیقات میدانی با استفاده از نیرو‌های انسانی زیاد، می‌توان از هوش مصنوعی یا سایر تکنولوژی‌های نوین استفاده نمود. تکنولوژی‌هایی که می‌توانند آینده اقتصادی یک شرکت را رو به رشد ترسیم نمایند.
بنابراین با توجه به اینکه در عصر تکنولوژی و فناوری‌های نوین هستیم؛ بهتر است از آن‌ها استفاده شود. چرا که با استفاده از این فناوری‌های جدید می‌توان مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی را با سرعت و سهولت بیشتری همراه ساخت. پس نباید آن‌ها را در سیستم مدیریت ایمنی یا بهداشت و محیط‌زیست نادیده انگاشت. یک مدیر با رعایت اصول مدیریت ایمنی و بهداشت، می‌تواند نتایج موثری برای شرکت خود داشته باشد.
نتیجه‌گیری
به طور کلی مدیریت خطرات بهداشت و ایمنی، امری بسیار حیاتی و ضروری است. می‌توان با استفاده از روش‌های مختلف، گام‌های مثمر به ثمری در راستای مدیریت ریسک برداشت.
به گونه‌ای که خطرات احتمالی آتی یک شرکت را به حداقل ممکن رساند. برای این منظور می‌بایست همیشه به‌روز بود و نسبت به اصول مدیریت ایمنی و بهداشت، آگاهی کاملی داشت.
سلام.
مقاله بسیار مفید وکاربردی بود.
سلام و ممنون از شما. خوشحالیم که برای شما مفید واقع شد.