آشنایی با نحوه استفاده از کپسول آتش‌نشانی
اطلاع از نحوه استفاده از کپسول آتش‌نشانی نقش موثری در مهار موفق آتش‌سوزی و ایمنی در کارگاه دارد. کپسول‌های آتش‌نشانی در انواع مختلفی به بازار عرضه می‌شوند. برای استفاده از انواع کپسول آتش‌نشانی باید ابتدا بدانید که هر کدام از آنها برای خاموش کردن چه نوع آتش‌سوزی مناسب است. در این فرصت می‌توانید اطلاعات مفیدی را درباره انواع آتش‌سوزی و مدل‌های مختلف کپسول آتش‌نشانی به دست آورده و نحوه استفاده صحیح از کپسول آتش‌نشانی را یاد بگیرید.
انواع کلاس آتش‌سوزی
همان‌طور که می‌دانید آتش‌سوزی‌ها به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتند. آتش سوزی‌ها را می‌توان با توجه به این که ماهیت مواد سوختنی آنها چه چیزی است به انواع گوناگون تقسیم‌بندی کرد. این تقسیم‌بندی به کمک حروف الفبای انگلیسی انجام میشود که عبارتند از:
آتش‌سوزی کلاس A
آتش‌سوزی کلاس A متداول‌ترین نوع آتش‌سوزی است که به علت سوختن مواد جامد مثل کاغذ، پارچه، چوب و غیره ایجاد میشود. در بیشتر مواقع آتش‌سوزی کلاس A در مکان‌هایی مثل انبار کاغذ، انبار چوب‌بری، چاپخانه و… رخ می‌دهد.
آتش‌سوزی کلاس B
سوختن مایعات قابل اشتعال مثل بنزین، نفت و… آتش‌سوزی کلاس B را به دنبال دارد. معمولا این نوع آتش‌سوزی در پمپ بنزین، پالایشگاه نفت و… اتفاق می‌افتد.
آتش سوزی کلاس C
آتش‌سوزی کلاس C یکی دیگر از انواع آتش‌سوزی است که بر اثر سوختن گازهای قابل اشتعال به وقوع می‌پیوندد. سوختن گاز متان، بوتان و… می‌تواند باعث ایجاد این آتش‌سوزی شود. آتش‌سوزی کلاس C در محیط‌هایی مثل جایگاه گاز سی‌ان‌جی و مراکزی که با کپسول گاز سروکار دارند بروز پیدا می‌کند.
آتش‌سوزی کلاس D
ممکن است آتش‌سوزی به علت سوختن یکسری فلزات مثل منیزیم، لیتیم و… اتفاق بیفتد. در این صورت آتش‌سوزی از نوع آتش‌سوزی کلاس D خواهد بود. در اکثر مواقع این آتش‌سوزی را در مراکز تولید باتری، مراکز فروش لوازم خانگی و… شاهد هستیم.
آتش‌سوزی کلاس E
در بسیاری از مواقع آتش‌سوزی به تجهیزات لوازم الکترونیکی مربوط میشود. از این نوع آتش‌سوزی تحت عنوان آتش‌سوزی کلاس E نام می‌برند. آتش‌سوزی کلاس E در مکان‌هایی مثل مراکز تهیه تجهیزات الکترونیکی، مراکز فروش محصولاتی مثل موبایل و لپ‌تاپ و…اتفاق می‌افتد.
آتش‌سوزی کلاس F
این نوع از آتش‌سوزی در کارخانه روغن خوراکی، آشپزخانه صنعتی و… بروز پیدا کرده و ناشی از سوختن چربی و روغن خوراکی است.
برای هر نوع آتش‌سوزی کدام کپسول آتش‌نشانی را باید استفاده کرد؟
قبل از صحبت درباره نحوه استفاده از کپسول آتش‌نشانی لازم است اول با کپسول آتش‌نشانی مناسب برای هر نوع آتش‌سوزی آشنا شوید.
کپسول برای خاموش کردن آتش‌سوزی کلاس A:
کپسول آتش‌نشانی آب، کپسول حاوی پودر ABC، اسپری فوم و کپسول آتش‌نشانی حاوی مواد شیمیایی خیس
کپسول برای خاموش کردن آتش‌سوزی کلاس B:
کپسول آتش‌نشانی فوم، کپسول دی‌اکسیدکربن و کپسول حاوی پودر ABC
کپسول برای خاموش کردن آتش‌سوزی کلاس C:
کپسول حاوی پودر ABC
کپسول برای خاموش کردن آتش‌سوزی کلاس D:
کپسول دی‌اکسیدکربن و کپسول حاوی پودر ABC
کپسول برای خاموش کردن آتش‌سوزی کلاس E:
کپسول آتش‌نشانی بیوورسال، کپسول هالوژنه، کپسول حاوی پودر ABC و کپسول دی‌اکسیدکربن
کپسول برای خاموش کردن آتش‌سوزی کلاس F:
کپسول آتش‌نشانی حاوی مواد شیمیایی خیس
روش استفاده درست از انواع کپسول آتش‌نشانی به صورت کلی
برای توضیح نحوه استفاده از کپسول آتش‌نشانی خوب است روش کار با آنها را به صورت کلی بیان کنیم. ابتدا باید نوع آتش به درستی تشخیص داده‌شده و بعد کپسول آتش‌نشانی مناسب برای خاموش کردن آن انتخاب شود. بعد از انجام این کار بایستی از شارژ کپسول آتش‌نشانی مطمئن شوید. در ادامه برای خاموش کردن آتش باید مراحل زیر را پشت سر بگذارید:
- در مرحله اول باید ضامن کپسول را بکشید.
- برای کار با کپسول آتش‌نشانی در فاصله مناسب نسبت به آتش ایستاده و بعد سر نازل را به طرف شعله‌های آتش بگیرید. در این زمان پشت کاربر باید به سمت باد قرار گیرد تا حرارت آتش به طرف او نیاید.
- در مرحله سوم کار با کپسول آتش‌نشانی اهرم دستگاه را فشار داده و مواد را شبیه به حالت جارو زدن به طرف آتش بپاشید. توجه داشته‌باشید که برای خاموش کردن آتش با کپسول آتش‌نشانی باید فاصله مناسبی از آن داشته‌باشید. اگر بیش از حد به آتش نزدیک شوید احتمال بروز سوختگی وجود دارد. اگر فاصله شما با آتش زیاد باشد کپسول آتش‌نشانی کارایی مناسبی نخواهد داشت.
- زمانی که مشاهده کردید آتش کاهش پیدا کرده می‌توانید به تدریج به طرف آن بروید.
نحوه‌ی استفاده‌ی درست از کپسول‌های آتش‌نشانی آب
مراحل و نکات زیر نحوه استفاده از کپسول آتش‌نشانی آب را توضیح می‌دهد:
- در مرحله اول استفاده از انواع کپسول آتش‌نشانی آب ابتدا باید کپسول را از نظر کامل بودن شارژ و خم نشدن پین بررسی کنید.
- برای خاموش کردن آتش در فاصله مناسب نسبت به آن ایستاده و سپس پین ضامن کپسول آتش‌نشانی را بکشید. با انجام این کار می‌توانید پلمپ کپسول را بشکنید.
- در این مرحله از کار با کپسول آتش‌نشانی نازل پاشش کپسول را به طرفی که مد نظرتان است نگه دارید. در اینجا با دو حالت مواجه خواهید بود:
گسترش آتش به حالت افقی: شلنگ تخلیه کپسول آتش‌نشانی را به طرف پایه آتش نشانه گرفته و جت را در تمام نقاط محدوده آتش به حرکت درآورید.
گسترش آتش به حالت عمودی: شلنگ تخلیه کپسول آتش‌نشانی را به طرف پایه آتش نشانه‌گیری کنید. سپس جت باید با توجه به جهت آتش به آهستگی به طرف بالا بیاید.
- برای آغاز تخلیه خاموش‌کننده اهرم را آرام فشار دهید. زمانی که شعله‌های آتش در حال کم شدن است فاصله خود را با آن کم کنید.
- در این مرحله از کار با کپسول آتش‌نشانی آب باید مطمئن شوید که آتش به طور کامل مهار شده‌است. امکان دارد نواحی داغ مجددا شعله‌ور شوند. بنابراین روی این نقاط متمرکز شوید.
- به یاد داشته‌باشید که خاموش‌کننده آب برای آتش‌سوزی‌های الکتریکی مناسب نیست زیرا آب قادر است باعث هدایت جریان الکتریکی شود. همچنین هرگز نباید این نوع خاموش‌کننده را برای مایع یا گاز قابل اشتعال مورد استفاده قرار داد زیرا آتش را گسترش می‌دهد.
نحوه‌ی استفاده‌ی درست از کپسول‌های آتش‌نشانی co2
برای مهار آتش‌سوزی‌های مختلف باید نحوه استفاده از کپسول آتش‌نشانی co2 را هم بدانید. مراحل و نکات زیر نحوه استفاده از این کپسول را توضیح می‌دهد:
- قبل از شروع کار با کپسول آتش‌نشانی co2 ابتدا بررسی کنید که شارژ کپسول به صورت کامل انجام شده و پین آن خم نباشد.
- برای شکستن پلمپ کپسول آتش‌نشانی در فاصله مناسب نسبت به آتش ایستاده و سپس اقدام به کشیدن پین ضامن کنید.
- حین کار با کپسول آتش‌نشانی co2 نباید نازل پاشش آن را نگه داشت چون هنگام استفاده به شدت سرد شده و ممکن است فرد را دچار یخ‌زدگی شدید کند.
- در زمان کار با کپسول آتش‌نشانی co2 دو حالت پیش روی شما قرار دارد:
تجهیزات برقی: برای حفظ ایمنی هنگام کار با کپسول آتش‌نشانی co2 توصیه میشود اول جریان برق را قطع کنید. در ادامه شلنگ تخلیه کپسول آتش‌نشانی باید به طور مستقیم به طرف آتش هدایت شود.
مایعات قابل اشتعال: نازل پاشش کپسول آتش‌نشانی را در پایه آتش گذاشته و آن را در تمامی نقاط محدوده آتش به حرکت درآورید.
- برای این که خاموش‌کننده تخلیه شود اهرم را آرام فشار دهید. زمانی که شعله‌های آتش در حال کم شدن است فاصله خود را با آن کم کنید.
- در این مرحله از نحوه‌ی استفاده از کپسول‌های آتش‌نشانی co2 باید مطمئن شوید که آتش به طور کامل مهار شده‌است. دلیل این توصیه آن است که هنگام استفاده از کپسول آتش‌نشانی co2 ممکن است دوباره احتراق ایجاد شود.
- گاز دی‌اکسیدکربن به شدت سرد است. به همین دلیل هنگام کار با کپسول آتش‌نشانی باید از تماس پوستتان با سری خروجی تخلیه دستگاه خودداری کنید. در صورت عدم توجه به این توصیه امکان دارد دچار سرمازدگی شوید.
- بعد از این که آتش مهار شد تجهیزات الکتریکی را خاموش کرده و صبر کنید تا گاز دی‌اکسیدکربن پیش از تهویه آن محدوده دفع گردد.
طریقه استفاده درست از کپسول‌های آتش‌نشانی پودری
نحوه استفاده از کپسول آتش‌نشانی پودری یکی دیگر از موضوعاتی است که باید آموزش ببینید. استفاده از این نوع کپسول نسبتا آسان بوده و با توجه به مراحل و نکات زیر انجام میشود:
- برای کار با کپسول آتش‌نشانی پودری ابتدا باید مطمئن شوید که این کپسول قادر است آتش‌سوزی را مهار کند. کپسول‌های آتش‌نشانی پودری جهت خاموش کردن آتش‌سوزی‌های ناشی از سوختن انواع کاغذ، چوب، تجهیزات الکتریکی و… مناسبند.
- قبل از این که کار با کپسول آتش‌نشانی پودری را شروع کنید اول آن را از نظر کامل بودن شارژ و خم نشدن پین مورد بررسی قرار دهید.
- برای شکستن پلمپ کپسول آتش‌نشانی در فاصله مناسب نسبت به آتش ایستاده و سپس اقدام به کشیدن پین ضامن کنید.
- در این مرحله از آموزش نحوه استفاده از کپسول آتش‌نشانی پودری نازل پاشش دستگاه را به طرفی که مایلید نگه دارید. در اینجا با ۴ حالت مختلف مواجه خواهید بود:
مواد جامد: شلنگ تخلیه کپسول آتش‌نشانی را به طرف پایه آتش قرار داده و سپس در تمامی نقاط محدوده آتش حرکت دهید.
تجهیزات الکتریکی: برای کار با کپسول آتش‌نشانی پودری ابتدا جریان برق را قطع کنید. بعد شلنگ باید به طور مستقیم به طرف آتش هدایت شود.
مایع در جریان: شلنگ تخلیه کپسول آتش‌نشانی را در پایه آتش گذاشته و به طرف بالا به حرکت درآورید تا شعله‌های آتش خاموش شوند.
مایعات ریخته: شلنگ تخلیه کپسول آتش‌نشانی را به طرف حاشیه نزدیک آتش ببرید و بعد آن را با شتاب به طرف چپ و راست به حرکت درآورید. برای این که شعله‌ها خاموش شوند آتش باید به طرف حاشیه دور هدایت شود. - در این مرحله برای این که خاموش‌کننده تخلیه شود باید اهرم را آرام فشار دهید. بعد از کم شدن شعله‌های آتش فاصله خود را با آن کم کنید.
- هنگام استفاده از کپسول آتش‌نشانی پودری ممکن است دوباره احتراق ایجاد شود. بنابراین مطمئن شوید که آتش به طور کامل مهار شده‌است.
نحوه‌ی استفاده‌ی درست از کپسول‌های آتش‌نشانی مرطوب
نحوه کار با کپسول آتش‌نشانی مرطوب با دانستن نکات و مراحل زیر مشخص میشود:
- قبل از این که برای خاموش کردن آتش دست‌به‌کار شوید ابتدا کپسول را بررسی کنید تا متوجه شوید که به صورت کامل شارژ شده یا خیر. پین کپسول نباید خم باشد.
- برای این که شرایط کار با کپسول آتش‌نشانی مرطوب ایمن باشد باید نسبت به خاموش کردن منبع حرارت اقدام کنید.
- برای شکستن پلمپ کپسول آتش‌نشانی در فاصله مناسب نسبت به آتش ایستاده و بعد پین ضامن کپسول را بکشید.
- با توجه به نحوه استفاده از کپسول آتش‌نشانی مرطوب شلنگ تخلیه کپسول بایستی در بالای آتش به نحوی نگه داشته‌شود که فاصله نازل با آتش حداقل به اندازه یک متر باشد.
- برای این که تخلیه خاموش‌کننده آغاز شود اهرم را آرام فشار دهید.
- اسپری ریز را به کمک حرکات مدور آرام بر روی شعله‌های آتش بگیرید. به این ترتیب ماده شیمیایی مرطوب به آهستگی روی آتش ریخته و کاربر از تماس روغن داغ با بدنش در امان خواهد ماند.
- هنگام استفاده از کپسول آتش‌نشانی مرطوب محتویات خاموش‌کننده را به طور کامل تخلیه کنید تا اطمینان حاصل کنید که آتش کاملا مهار شده‌است. ناگفته نماند که فرمول شیمیایی مرطوب در پیشگیری از ایجاد احتراق مجدد موثر است.
نحوه استفاده از کپسول آتش‌نشانی فوم
نحوه استفاده از کپسول آتش‌نشانی فوم هم مثل کپسول آتش‌نشانی پودری نسبتا آسان است. برای خاموش کردن آتش به وسیله این کپسول باید از نکات و مراحل زیر مطلع باشید:
- قبل از شروع کار با کپسول آتش‌نشانی فوم ابتدا آن را از نظر کامل بودن شارژ و خم نبودن پین ارزیابی کنید.
- برای شکستن پلمپ کپسول در فاصله مناسب نسبت به آتش قرار گرفته و سپس پین ضامن را بکشید.
- حین کار با کپسول آتش‌نشانی فوم نباید نازل پاشش را نگه دارید چون هنگام استفاده شدیدا سرد شده و می‌تواند باعث بروز یخ‌زدگی شدید گردد.
- هنگام کار با کپسول آتش‌نشانی فوم با دو حالت مواجه خواهید بود:
تجهیزات برقی: ابتدا لازم است برای حفظ ایمنی جریان برق را قطع کنید. در ادامه شلنگ تخلیه کپسول آتش‌نشانی باید به طور مستقیم به طرف آتش هدایت شود.
مایعات قابل اشتعال: نازل پاشش کپسول آتش‌نشانی را در پایه آتش گذاشته و در تمامی نقاط محدوده آتش به حرکت درآورید.
- برای این که تخلیه خاموش‌کننده آغاز شود اهرم را به آهستگی فشار دهید. با کم شدن شعله‌های آتش فاصله خود را با آن کم کنید.
- در مرحله آخر باید مطمئن شوید که آتش به علت کار با کپسول آتش‌نشانی فوم به طور کامل خاموش شده‌است. علت این توصیه آن است که هنگام استفاده از این نوع کپسول ممکن است دوباره احتراق ایجاد شود.
نکات مهم درباره خاموش کردن آتش با کپسول آتش‌نشانی
- کار با کپسول آتش‌نشانی نمی‌تواند آتش‌سوزی‌های بزرگ و در حال گسترش را خاموش کند. در چنین مواقعی باید فورا محل را ترک و آتش‌نشانی را مطلع کنید.
- قبل از این که برای استفاده از کپسول آتش‌نشانی دست‌به‌کار شوید اطمینان حاصل کنید که مسیر فرار مناسبی در دسترس شما قرار داشته و پشت شما به طرف خروجی قرار گرفته‌است.
- برای استفاده از کپسول آتش‌نشانی باید کپسول مناسبی را انتخاب کنید. استفاده از خاموش‌کننده نامناسب وضعیت آتش‌سوزی را بدتر می‌کند.
- ممکن است بعد از کار با کپسول آتش‌نشانی مشاهده کنید که آتش خاموش نشده و در حال گسترش است. در چنین حالتی سریعا محل را ترک و با آتش‌نشانی تماس حاصل کنید.
